मन्दिरमा हात फैलाउँदा भेटेको माया

काठमाडौं, माघ ३० : ‘आज धेरै चिसो छ, यति लुगाले थेग्दैन,’ पत्नी फुलकुमारीले आँगनमा निकालेको ‘ह्विलचेयर’ बसेका ६० वर्षीय लक्ष्मी यादवले भने । ४८ वर्षीया फुलकुमारी केही बोलिनन् । उनले चुपचाप श्रीमान् सवार ह्विलचेयर धकेल्दै अघि बढिन्, श्रीमान लक्ष्मीलाई नियमित काम गर्ने थलोमा पुर्याउनु उनको दैनिकी जस्तै हो । लक्ष्मीको पनि नियमित काम जस्तै हो– सडकमा बसेर माग्नु । 

गएको हप्ताको दृश्य हो यो, थापाथलीस्थित सानो झुरुप्प परेको सुकुम्बासी बस्तीको । यस बस्तीभित्र एउटा झुपडी छ, त्यस झुपडीमा पाँच जनाको परिवार बस्छ– लक्ष्मीका दम्पती र तीन सन्तान ।

बिहान सबेरै उठ्नु, भात–तिहुन बनाई तीनजना केटाकेटीलाई विद्यालय पठाउनु, अनि श्रीमानलाई सडकसम्म पुर्याउनु फूलकुमारीको दैनिकी हो ।

२३ माघमा नारायणहिटी संग्रहालयअघि बनाइएको भव्य मञ्चबाट प्रधानमन्त्री केपी ओलीले भने, ‘सडकमा अब कोही असहसाय छैन । सबैलाई हेर्ने सरकार छ ।’ 

तपाईंलाई सरकारले हेर्दैन ? हिजो (बुधबार) आफ्नै झुपडीमा भेटिएका लक्ष्मीको जवाफ दिन्छन्, ‘मलाई दया गरेर जसले पाँच रुपैयाँ दिन्छ, उही मेरो सरकार हो ।’

लक्ष्मी अपांगता भएका व्यक्ति हुन्, जन्मँदै दुइवटै घँुडाभन्दा मुनिको भाग थिएन । तर सरकारले अपांगता भएकाका लागि गरेको कुनै पनि सहयोग आफूले नपाएको उनी बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘तीन सन्तानको पढाइ खर्च र घरखर्च मागेरै चलाउँदै आएको छु । सरकारले केही गर्ला भन्ने आशा छैन ।’

लक्ष्मीलाई आफ्ना तीन सन्तानको पीर छ । सन्तानलाई शिक्षा दिएर जागिरे बनाउनु उनको उद्देश्य हो । उनी भन्छन्, ‘यिनीहरुले मैले जस्तै मागेर खान नपरोस् ।’ 

लक्ष्मी आजभन्दा ३५ वर्षअघि धनुषाबाट काठमाडौं आएका हुन् । उनको उद्देश्य ठूलो थिएन, केवल आशा थियो– कसैबाट सहयोग पाउँछु कि, कुनै तालिम लिएर बसेरै गर्ने काम पाउँछु कि ! तर, उनी सडकमा ‘माग्ने’ बनेँ । अहिले उनी लगनखेल बसपार्कमा माग्न बस्छन् र दैनिक ३ सय देखि ५ सय रुपैयाँसम्म कमाउँछन् । 

‘बा, आमा भइन्जेल हुर्काए, सहारा दिए । बा–आमा नभएपछि कसले हेर्ने ? त्यही भएर काठमाडौं आएँ,’ उनी भन्छन्, ‘जहाँ मानिसको भीड हुन्छ, त्यहीँ बस्थेँ । काठमाडौं मल, सिभिल मल, सुन्धारातिर पनि बसेँ ।’ 

यसरी मागेर उनले आफूले मात्र निर्वाह गरेनन्, गाउँमा दाजुलाई खर्च पनि पठाइदिन्थे । अहिले भने आफ्नै परिवारलाई हेर्न मुस्किल परेको छ । लक्ष्मी भन्छन्, ‘महामारी आयो नि, माग्न पनि पाइएन ।’ 

‘लभ एट फस्र्ट साइट’जस्तो

फुलकुमारी भारतमा जन्मेकी हुन्, उनको सानै उमेर (१५ वर्ष)मा बारामा बिहे भएको थियो, परिवार र श्रीमानले हेला गरेपछि उनी घर छाडेर माइत गइन् । तर माइतीले शरण दिएनन्, ‘सहेर बस्’ भनेर पठाइदिए । त्यसपछि उनी बहकिँदै काठमाडौं आइपुगिन् । ‘माइतीले वास्ता नगरेपछि काठमाडौं आएँ, यहाँ आइपुग्छु भन्ने पनि थाहा थिएन, भाग्यले ल्यायो ।’ फुलकुमारी नेपाली भाषामा उति खुल्दिनन् । उनी हिन्दी लबजमा भन्छिन्, ‘काम केही नाइँ, चिनेको कोही नाइँ मागेर बाँच्न थालेँ । त्यही बेला बूढासँग भेट भयो ।’ 

फुलकुमारी र लक्ष्मीको भेट पनि सुन्दर थियो, चलन चल्तीको ‘लभ एट फस्र्ट साइट’जस्तो । 

२०६५ सालमा थापाथलीस्थित गोकर्णेश्वर मन्दिरमा पहिलोपटक लक्ष्मीले फुलकुमारीलाई देखे । लक्ष्मीले त्यहीँ बसेर माग्ने काम गर्थिन् । पहिलोपटक देख्दा नै फुलकुमारीलाई आफ्नो ठाने । मनले आफ्नो ठान्ने पनि धेरै आधार हुन्छन् । झट्ट हेर्दा मधेसी महिला, एक्लै माग्न बसेकी– लक्ष्मीको मनमा अनेक कुरा खेले । 

एउटा घर होस्, कोही आफूलाई माया गर्ने जीवनसाथी होस् र बालबच्चा होऊन्, घरखर्च धान्ने कामधन्दा होस्– आम नेपालीको सपना यस्तै हुन्छन् । काठमाडौं आउनुअघि अथवा बैँसालु जीवनमा प्रवेश गर्दै गर्दा लक्ष्मीले पनि करिब–करिब यस्तै सपना देखेथे । उनले आफ्नो सपना फुलकुमारीको आँखामा देखे । 

लक्ष्मीले सीधै फुलकुमारीलाई भन्न पनि सकेनन् । साँचो प्रेम कहाँ शब्दमा सीधै व्यक्त हुन्छ र ? उनले साथीको सहारा लिए । उनले फुलकुमारीलाई बिहे गर्न चाहन्थे । यही प्रस्ताव उनले साथीमार्फत फुलकुमारीसम्म पुर्याए । फुलकुमारीलाई पनि कोही आफ्नो मान्छे भेटेको आभास भयो, दुवैले बिहे गरे ।

यो दम्पती सुकुम्बासी बस्तीमा बस्न थालेको चार वर्ष भयो । साथीले रोकेर राखेको यस छाप्रोमा परिवारसहित बस्न पाउँदा लक्ष्मी खुसी छन् ।
जुन दिन प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले असहायको सरकार छ भनेर भाषण गरेका  थिए, त्यस दिन लक्ष्मी आफ्नो काममा जान पाएनन् । हिजो २८ गतेको प्रचण्ड–दाहाल पक्षको आन्दोलनमा उनी आफ्नो काममा गएनन् ।    

‘आज पनि खोइ कसको आन्दोलन छ रे,’ लक्ष्मीले भने, ‘आज नजाने ।’