सुर्ती छाड्नुस् है !

काठमाडौँ — बायाँ हत्केलामा दायाँ हातको बुढीऔंला नाच्दै छ, सुकेको सुर्तीको पातसँग सेतो चुना राम्ररी मिलाउन । मोल्दै गएपछि चुना र सुर्तीको धूलो पनि निस्किन्छ । धूलो चपाइँदैन ।

दाहिने हातको चार औंलाले मोलिएको सुर्तीमाथि प्याटप्याट हानेपछि धूलो उडेर जान्छ । राम्ररी मिसिएको सुर्ती मात्र बाँकी हुन्छ । उडेको खारयुक्त धूलोले कसैको नाकलाई सन्काइदियो भने छ्युँ गर्ने जिम्मा उसैको ।

मोलिसकेको सुर्तीको फुर्ती बेग्लै हुन्छ । बडो मिहिनेतका साथ तयार भएको सुर्ती साथीहरूलाई पनि बाँडिन्छ । साथीहरूले बुढीऔंला र चोरऔंलाले एक–एक चिम्टी सुर्ती लिन्छन् वा आफैंले एक–एक चिम्टी बाँडेर दिइन्छ । त्यसलाई तल्लो ओठ र गिजाबीचमा थप्पक्क घुसाइँछ । कसै–कसैले स्टाइल गरेर माथिल्लो ओठ र गिजाको बीचमा च्याप्छन् । भर्खरभर्खर खान सुरु गर्नेलाई यो स्टाइल मन पर्छ होला । रस आउँदै गरेपछि पिच्चपिच्च थुक्न रमाइलो मान्छन् । सुर्ती मोलेर खाने तरिका बानी भएका साथीहरूमा रमाइलो मानिन्छ । नखाने मान्छे पनि यही सुर्तीले मित्र बन्ने गर्छन् । खान मन नपर्नेलाई पनि केही करकाप परेपछि खान सुरु गर्ने सम्भावना बढ्छ ।

सुर्ती खाने बानी लागेपछि जहाँ पनि खान मन लाग्न सक्छ । हाम्रो समाजमा साधारण रूपमा लिइने भएको हुनाले धेरैलाई यसको मतलब नभएको हुन सक्छ । तर, मन नपर्ने मान्छे पनि वरिपरि भयो भने त्यति राम्रो मानिदैन । कुरा गर्दागर्दै बीचबीचमा प्याच्च थुक्दा असभ्य देखिन्छ । बानी लागेको मान्छेले जस्तै बेला पनि खाइराखेको देख्छौं ।

जस्तै– कपाल काट्नेले कपाल काट्न सुरु गर्नुअगाडि वा काट्दा काट्दै पनि साथीले तयार गरेको छ भने बीचमै पनि एक चिम्टी लिएर ओठभित्र घुसाइहाल्छन् । जुठो हात टकटक्याएर फेरि अर्काको टाउकामा कैंची चलाउँदा कस्तो होला ? होटलमा चिया–खाजा ग्राहकलाई दिनुभन्दा पहिला सुर्ती घुसाएर त्यही हातले रिकापी समाएर आउँदा कस्तो होला ? बस कन्डक्टरले सुर्ती घुसाएकै हातले गन्दै फिर्ता पैसा हातमा दिंदा कस्तो होला ? पसले साहुजीले सुर्ती घुसाएकै हातले चिनी जोखिदिँदा कस्तो होला ?

कस्तो–कस्तो बेलासम्म खान्छन् भने, मोटरसाइकल पछाडि बस्नेले हुइँकिएकै बेला बनाउँदै आफैं पनि खाने, अगाडि हाँक्ने साथीलाई पनि ख्वाउने, जाँच दिइराखेको बेला खाने, कारखानामा काम गरिराख्दा हात कालै छ भने पनि लिएर खाने, बिरामी हेर्दै छ भने सुटुक्क भित्र गएर च्यापेर आइहाल्ने, चालकले स्टेयरिङ छाडेर भए पनि हात थापिहाल्ने ! यति धेरै रमाइला र लत लाग्ने सुर्ती हाम्रो शरीरका लागि भने हानिकारक छ । यसबारे ज्ञान भएर पनि बानी परिसकेकाहरू छाड्न सक्दैनन् । यसले मुखको क्यान्सर निम्त्याउँछ । यसले मुटु, फोक्सोलगायत शरीरका विभिन्न अंगमा थुप्रै नराम्रा असर गर्छ ।

सुर्तीले अरूलाई पनि त्यति राम्रो गर्दैन । रमाइलो भए पनि, रमाइलो देखिए पनि, लत लागे पनि, करकापमा परे पनि यो खाने चीजचाहिं होइन । नखानेले खाँदै खाँदैन । खानेले एकपल्ट छाडेर हेर्नोस् त कति खुसी हुन्छन् तपाईंका अंगहरू ? तलतल लागे पनि छाड्नुभयो भने अंगहरू स्वस्थ हुन्छन् । तपाईंका परिवार– छोराछोरी, श्रीमती, बुबाआमा सबै जना अति खुसी हुन्छन् । थोरै भए पनि पैसा बच्छ । वर्ष दिनसम्ममा पैसा पनि निकै जोगिन्छ— सायद छोराछोरीको स्कुलको फी तिर्न पुग्छ ।