सत्याग्रह अजेय हुन्छ

आदरणीय श्री अन्ना हजारेजी
मेरो अन्तरहृदय र अन्तस्करणबाट, मेरा समर्थकहरूको एउटा समूह र शुभचिन्तक नेपाली नागरिक सहित, लोकपाल र लोकायुक्तहरूको नियुक्तिको माग गर्दै जनवरी ३०, २०१९ देखि आमरण अनशनसहित शुरू गरिएको तपाईंको “जनआन्दोलन सत्याग्रह” प्रति म ऐक्यबद्धता र शुभकामना व्यक्त गर्न चाहन्छु ।

सन् २०११ मा जनलोकपाल आन्दोलनको रूपमा शुरू भएको तपाईंको सत्याग्रहले भ्रष्टाचारको आरोपमा प्रधानमन्त्री, मन्त्री र सांसदहरूलाई कारवाही गर्नसक्ने लोकपाल र लोकायुक्त ऐन २०१३ सफलतापूर्वक घोषणा ग¥यो । ऐन घोषणा गर्न तपाईंको सत्याग्रहको विशाल सफलताका बावजुद, लोकपाल र लोकायुक्तको नियुक्ति नभई ऐन क्रियाशील भएन । त्यसैले, लोकपाल र लोकायुक्तको नियुक्तिका लागि तपाईंले गर्नुभएको माग, भ्रष्टाचारविरूद्धको लडाइँका निम्ति भारतमा मात्रै नभएर नेपालमा रहेका हामीजस्तालाई समेत उत्प्रेरित गर्न अत्यन्तै महत्वपूर्ण र बहुमुल्य छ ।

भ्रष्टाचार आज, सामाजिक शान्ति, एकता, प्रगति, समता, र जनताको प्रतिष्ठा खण्डित गर्ने खराब शासनको–कुशासनको एउटा मूल कारण र आसेपासे पुँजीवाद ( क्रोनी क्यापिटलिजम) को श्रोत बनेको छ । जब भ्रष्टहरूले राजनीतिक शक्ति कब्जा गर्छन् र उनीहरूको कोरा लोभका लागि राज्यको संयन्त्र दुरूपयोग गर्छन्, भ्रष्टाचार विरूद्धको लडाइँले जुुनसुकै राजनीतिक र वैचारिक आस्था वा पूर्वाग्रहभन्दा पर र माथि रहेर नागरिक एकताको माग गर्दछ । तपाईंको सत्याग्रहले विश्वभरिका लाखौं जनतालाई भ्रष्टाचार विरूद्ध लड्न उत्प्रेरित गरेको तथ्यलाई म अत्यधिक प्रशंसा गर्दछु ।

लोकतान्त्रिक सरकारलाई जनता र विधिको शासनप्रति उत्तरदायी बनाउने नागरिक कर्तव्य र जिम्मेवारीमा विश्वास गर्दै, मेरा समर्थक र शुभचिन्तक नेपाली जनताको ऐक्यबद्धतासहित, झण्डै ७ वर्षअघि मेले सत्याग्रह शुरू गरें । तपाईंजस्तै, म पनि सत्याग्रह नै सत्यको खोजी र स्थापना गर्ने शान्तिपूर्ण माध्यम भएको विश्वास गर्दछु । तथापि, भ्रष्टाचार विरूद्ध लड्नु र सत्यको आवाज स्थापना गर्नु चुनौतिपूर्ण मात्रै नभएर कठिन पनि हुन्छ भन्ने मैले बुझेको छु । सात वर्षदेखि, चिकित्सा शिक्षा र स्वास्थ्य सेवाको सुधारसँगै शुरू भएको भ्रष्टाचार र कुशासन विरूद्ध हाम्रो लडाइँ निरन्तर जारी छ, अभैm सकिएको छैन । यस क्रममा, हामीले पनि एक जना भ्रष्ट र तानाशाही लोकपाल प्रमुख (अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोग) र प्रधान न्यायाधिश विरूद्ध संघर्षपूर्ण यात्रा गरेका छौं, जसले चिकित्सा शिक्षा क्षेत्र र स्वास्थ्य सेवाहरूलाई जनताको सेवाभन्दा पनि एउटा नाफामुखी व्यवसाय बनाउने चिकित्सा क्षेत्रका माफिया–मेडिकल माफिया र भ्रष्टहरूलाई संरक्षण दिएका थिए ।

देशले सरकारी कोषबाट उपचार गराउन विदेश जाने राजनीतिक नेता र आधारभूत औषधि र दक्ष स्वास्थ्यकर्मीको अभावबाट पीडित देशका गरिब जनताको दुर्दशा देख्यो । चिकित्सा क्षेत्रमा व्याप्त यो कष्ट र विभेद अन्त्य गर्न, हामीले एउटा राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा ऐनको माग ग¥यौं । करिब दुई वर्ष अघि १४औं सत्याग्रहमा, ऐन घोषणा गर्न नेपाल सरकार सहमत भयो र संसद् स्थगित भएकाले एउटा अध्यादेश जारी ग¥यो । निर्वाचनपछि, प्रधानमन्त्री श्री केपी शर्मा ओली नेतृत्वको नयाँ सरकारले त्यसको कार्यान्वयन गर्न ढिलाइ ग¥यो र हामीले आमरण अनशनसहित १५औं सत्याग्रह शुरू गरेका थियौं । अन्ततः, संसदीय प्रक्रियाबाट एउटा ऐन ल्याउन ओली सरकार सहमत भयो । ओली सरकारले उक्त विधेयक संसदमा टेबल गर्दा, १५औं सत्याग्रहको क्रममा सहमति गरिएका सुधार सम्बन्धि महत्वपूर्ण एजेन्डाहरू तोडमोड गरियो, जसले हामीलाई १६औं सत्याग्रह शुरू गर्न बाध्य बनायो ।

सहमति भए अनुसार र प्रधानमन्त्री ओलीले हामीसँग गरेको प्रतिबद्धता अनुरूप ऐन ल्याउन माग गर्दै जनवरी ९, २०१९ देखि १६औं सत्याग्रह शुरू भयो । १५औं सत्याग्रहको क्रममा गरिएका सहमति बेवास्ता गर्दै संसद्ले राष्ट्रिय चिकित्सा शिक्षा विधेयक (तल्लो सदनबाट जनवरी २६ मा र माथिल्लो सदनबाट जनवरी ३१ मा) पारित गरेको छ । गैरजिम्मेवार तथा शक्ति र सत्ताको भोको सरकार, सत्यको आवाज सुन्न बाध्य नभएको र नैतिक जिम्मेवारी वहन गर्न असक्षम भएको १६औं सत्याग्रहले प्रष्ट पारेको छ । जब एउटा सरकारले नियोजित रूपमा संवाद, सहिष्णुता, र वचनबद्धता लगायत लोकतन्त्रको आधारभूत र न्यूनतम मुल्य एवं मान्यता अस्वीकार गर्दछ, तब एउटा सत्याग्रहीले सरकार विस्मातका साथ निर्दयी बनेको पाउँदछ । निश्चय पनि, कुनै पनि निर्दयी सरकारले सत्यको आवाज र नैतिक जिम्मेवारी वहन गर्न सक्दैन ।

परिणामस्वरूप, पूर्व प्रधान न्यायाधिश श्री सुशिला कार्की, प्रतिनिधिसभाका पूर्व सभामुख श्री दमननाथ ढुंगाना लगायत नागरिक समाजको नेतृत्व र अन्य धेरैले मेरो जीवनरक्षा गर्ने कर्तव्यबोध गरे र आमरण अनशन अन्त्य गर्न अनुरोध गरे । आमरण अनशनको २४औं दिनमा (फेब्रुअरी १, २०१९) मैले आमरण अनशन तोडें तर सत्याग्रहलाई निरन्तरता दिदैं आएको छु ।

सरल वाक्यांशमा “सत्याग्रह अजेय हुन्छ” भन्ने मेरो सिकाइ हो । म सत्याग्रहको शक्ति तथा विधिको शासन र जनताप्रति सरकारलाई उत्तरदायी बनाउने नागरिकमा विश्वास गर्दछु ।
त्यसैले, तपाईंको “जनआनदोलन सत्याग्रह” ले लोकतन्त्र बचाउन र संस्थागत गर्न सत्यको पक्षमा दृढताका साथ उभिन र भ्रष्टाचार विरूद्ध लड्न हामीलाई प्रेरित गर्ने लगायत विश्वभरी नै व्यापक सन्देश प्रसार गरेको छ ।

म, मेरो समूह र शुभचिन्तक नेपाली नागरिकसँगै, तपाईंको “जनआन्दोलन सत्याग्रह” प्रति शुभकामनासँगै गहिरो ऐक्यबद्धता रहेको दोहोर्‍याउन चाहन्छु ।

प्रा. डा. गोविन्द केसी र उनको टोली
सघन उपचार कक्ष
त्रिभुवन विश्वविद्यालय शिक्षण अस्पताल
काठमाडौं, नेपाल