संसारमा अहिले केबल पाँच प्रजातिका गैंडा भेटिन्छन्, जसमध्ये सबै दुर्लभ तथा लोपोन्मुख छन्। सजिलै पाइने (कम दुर्लभ) प्रजातिको तीनपत्रे सेतो गैंडा हाल विश्वभर २० हजारको संख्यामा रहेको अनुमान गरिएको छ।
फोटोमा देखिएको उल्टो झुण्ड्याइएको भने कालो गैंडा हो। १.५ टन तौल भएको यो प्रजातिको गैंडा विश्वभर सरदर ५ हजारको संख्यामा पाइन्छन्। गैंडालाई खुट्टमा बाँधेर उत्तानो पारेर हेलिकोप्टरमा ढुवानी गरेको दृश्य पनि सुरुमा हेर्दा निकै हास्यास्पद छ। तर, त्यसको कारण भने उति नै महत्वपूर्ण छ। मुख्यतः गैंडालाई त्यसरी झुण्डाउनुको कारणमध्येमा गैंडाको जनसंख्या प्रवर्धन रहेको छ।
गैंडा संरक्षकहरुले गैंडालाई खागको चोरीसिकारीबाट बचाउन उनीहरुको खाग पहिल्यै काटिदिने गरेका छन्। यसले अवैध रुपमा चोरीसिकारी गर्नेहरुबाट गैंडालाई जोगाउन निकै महत्वपूर्ण भूमिका खेलेको सरोकारवालाहरु बताउँछन्।
यसबाहेक ‘ट्रान्सलोकेसन’ र ‘रिसरेक्सन’का माध्यमबाट पनि गैंडालाई स्थानान्तरण गर्दै तथा वैज्ञानिक पद्धतीले डिएनए, डिम्ब वा शुक्रकिटबाट गैंडा सिर्जना गर्ने प्रकृयामार्फत् पनि गैंडाको संख्या बढाउने गरिएको छ। गैंडालाई खुरमा बाँधेर उल्टो झुण्डाइएको यो प्रयोग पनि त्यसैसँग सम्बन्धित छ।
सामान्यतयः दुर्लभ प्राणीहरु सुरक्षा धेरै दिइएको बन्द परिधीमा राख्ने गरिएको छ। तर, यसले ति जंगली जनवारहरुले नयाँ क्षेत्र कब्जा गर्ने, वा दुई फरक स्थानका गैंडाको जिन मिक्स गरेर नयाँ बनाउने लगायतका प्रकृयाहरुमा प्रभाव पार्दछ।
त्यसैले अफ्रिकामा पाइने ठूला जनावरहरु, हात्ती, जिराफ, गैंडालगायतलाई समातेर स्थानान्तरण गर्नु जति आवश्यक छ, त्यति नै खतरनाक पनि। किनकी यस्ता जनावरहरु शारिरिक रुपमा निकै संवेदनशील पनि हुन्छन्।