‘दलितसँग विवाह गरेकाले चार–पाँच वर्ष माइतीसँग बोलचाल भएन, जातीय विभेद हटाउन पहल गर्नेछु’

काठमाडौं वैशाख २७ : काठमाडौं महानगरपालिका वडा २० को दलित महिला सदस्यका लागि उर्मिला नेपाली चुनावी प्रचार–प्रसारमा व्यस्त छन् । 

कांग्रेसका तर्फबाट उम्मेदवार रहेकी उर्मिला ०७४ मा निर्वाचित जनप्रतिनिधिबाट प्रभावित छन् । ०७४ का जनप्रतिनिधि र हाल २० वडाकी महिला सदस्य उम्मेदवार शोभा मानन्धर र वडाध्यक्षका उम्मेदवार राजेन्द्र मानन्धरले समाजमा गरेका कामबाट आफू प्रभावित भएको उनी बताउँछिन् । ‘शोभा मानन्धरले मलाई हरेक कार्यक्रममा सहभागी गराउनुभयो, यसरी सामाजिक छलफलमा संलग्न हुँदा राजनीतिप्रति चासो बढ्यो,’ उनी भन्छिन्, ‘०७४ देखि नै म राजनीतिमा सक्रिय रूपमा लागेँ ।’ 

वडा २० मै नेवार (शाही) परिवारमा जन्मेएकी उर्मिलाले २४ वर्षअगाडि (१७ वर्षको उमेरमा) वडा २० कै कञ्चन नेपालीसँग अन्तर्जातीय विवाह गरेकी हुन् । ‘दलितसँग विवाह गरेकाले चार–पाँच वर्ष माइतीसँग बोलचाल भएन,’ उनी भन्छिन्, ‘गैरदलित भएर दलितसँग विवाह गरेको भनेर आफन्त र परिवार अपरिचित बनिदिएँ ।’ 

माइतीसँगको भावनात्मक दूरी उनका लागि पीडादायी नै थियो । तर, श्रीमान् र परिवारका सदस्यबाट माया पाएकाले सहज भएको उनी बताउँछिन् । ‘दलितले छोएको खान हुँदैन भन्दै गैरदलित टाढा–टाढा भाग्न खोज्छन्,’ उनी भन्छिन्, ‘मानिसको मन मिले जातले त्यति धेरै महत्व राख्दैन । अहिले म समाजमा हुने जातीय विभेदका घटनामा आवाज उठाउँदै आएकी छु, यसलाई निरन्तरता दिन्छु ।’

०७४ अघि राजनीतिक कार्यक्रममा सहभागी हुँदै आए पनि उनी सक्रिय राजनीतिमा थिइनन् । ‘महिलाले भान्सा मात्र होइन देश पनि चलाउन सक्ने भनेर हौसला पाइरहँदा उम्मेदवार बन्ने हिम्मत मिल्यो,’ उनी भन्छिन्, ‘स्थानीय जनप्रतिनिधिको हौसलाका कारण उम्मेदवार बन्न समक्ष भएँ, निर्वाचित भएर समाजसेवा गर्ने रहर छ ।’ 

काठमाडौं महानगरपालिका– २० का नगरवासीका स–साना समस्या समाधानका लागि केन्द्रित भई कार्य गर्ने उनको योजना छ । ‘नीति बनाउने त माथिल्लो पदका प्रतिनिधिले हो । काम सदस्यले नै गर्नुपर्छ,’ उनी भन्छिन्, ‘सदस्यको जिम्मेवारी त्यति धेरै हुँदैन । निर्वाचित भएँ भने सदस्य हो भनेर चुप लागेर बस्दिनँ । घरभित्र गुम्सिएर बसेका गृहिणी महिलालाई भान्सामा मात्र सीमित नराख्ने, वडाका वृद्धवृद्धा तथा महिलाका समस्या समाधान गर्ने कार्यक्रम ल्याउन पहल गर्नेछु ।’ 

समाजमा जातीय विभेदका समस्या पनि छन्, विभेदरहित  र समतामूलक समाजका लागि पहल गर्ने उनले बताइन् । ‘मैले २४ वर्षअगाडि अन्तर्जातीय विवाह गरेँ, पहिले र अहिलेमा धेरै फरक आइसकेको महसुस गरेकी छु,’ उनले भनिन्, ‘अहिले पनि भित्री रूपमा जातीय विभेद गुम्सिएर बसेको छ, त्यसलाई न्यूनीकरण गर्ने अठोट लिएकी छु ।’